Türkiye’nin ilk insanlı uzay görevinde gerçekleştirilen “Uzay Görevleri için Mikroalgal Yaşam Destek Üniteleri (UzMan)” deneyi, Boğaziçi Üniversitesi Çevre Bilimleri Enstitüsü Doktor Öğretim Üyesi Berat Haznedaroğlu liderliğinde gerçekleştirildi. Deney, mikroalglerin karbondioksiti oksijene dönüştürme yeteneklerini belirlemeyi amaçlamaktaydı. Türkiye’nin ilk astronotu Alper Gezeravcı tarafından Uluslararası Uzay İstasyonu’nda yapılan deneyin örnekleri, dünyaya geçen hafta ulaştı. Boğaziçi Üniversitesi’nde yapılan incelemeler sonucunda, alglerin yerçekimsiz ortamda karbondioksiti oksijene dönüştürme kapasitelerinin normal şartlardakilerden 3 ila 5 kat daha fazla olduğu belirlendi. Bu bulgu, uzayda yaşam destek sistemlerinin geliştirilmesi ve astronotların ihtiyaç duyduğu oksijenin sağlanması açısından önem taşıyor.
Berat Haznedaroğlu’nun liderliğinde yürütülen projede, TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (TÜBİTAK MAM) ve İstanbul Medeniyet Üniversitesi’nden 8 bilim insanı görev aldı. Deneyde üç farklı mikroalg türü test edildi ve deney, TÜBİTAK Uzay Enstitüsü’nün de desteğiyle gerçekleştirildi. Deneyin sonucunda, mikroalglerin karbondioksiti oksijene dönüştürme performanslarının oldukça yüksek olduğu kanıtlandı. Deney için geliştirilen özel koruma solüsyonuna aktarılan algler, soğuk zincirde dünyaya geri getirilerek incelenmek üzere Boğaziçi Üniversitesi’ne teslim edildi.
Görevi gerçekleştiren Haznedaroğlu, deneyin sonuçları hakkında bilgi verirken, mikroalglerin karbon dioksit seviyelerini düşürme kapasitelerini artırdıklarını ve oksijen üretiminde başarılı olduklarını belirtti. Ayrıca, deneye eklenen karbondioksit zenginleştirme ünitesi sayesinde, elde edilen verilerin oldukça başarılı olduğu ortaya çıktı. Bu sonuçlar, uzayda hava iyileştirmede mikroalglerin kullanılabileceğini gösteriyor.
Deney sonuçları, uzay istasyonlarında kullanılabilecek sürdürülebilir yaşam destek sistemlerinin geliştirilmesine olanak sağlayabilir. Mikroalglerin oksijen üretiminde etkili olduğu belirlenen deney, gelecekte uzun süreli uzay misyonlarında büyük bir öneme sahip olabilir. Ayrıca, mikroalglerin insanlar için fonksiyonel gıda üretiminde de kullanılabileceği düşünülmektedir. Haznedaroğlu, deneyin ikinci aşamasında mikroalglerin metabolizmalarını inceleyerek, hangi gıda ürünlerinin elde edilebileceğini belirlemeyi hedeflediklerini ifade etti. Bu çalışmalar, uzayda yaşam destek sistemlerinin yanı sıra, ticari uygulamalarda da kullanılabilecek veriler sağlayabilir.
