Çöl tozları fırtınalarla birlikte binlerce kilometre yol alarak kıtalar arası etkilere sebep olabiliyor. Türk Toraks Derneği Çevre Sorunları ve Akciğer Sağlığı Çalışma Grubu Üyesi Uzm. Dr. Sabri Serhan Olcay, “Örneğin, Sahra Çölü’nden kalkan tozların yüzde 12’si Avrupa’ya, yüzde 28’i Amerika’nın batısına kadar ulaşabilmektedir” açıklamasında bulundu.
Uzm. Dr. Olcay, Türkiye’nin, Doğu Akdeniz havzasında yer aldığını ve azımsanmayacak bir alanı kaplayan dünyanın büyük toz kaynakları Sahra Çölü, Arabistan Yarımadası ve İran çöllerinden her yıl ortalama 20 milyon ton çöl tozunun, özellikle mart, nisan ve mayıs aylarında Anadolu’ya ulaştığını belirtti. Uzm. Dr. Olcay, “Sahra Çölü’nden her yıl Akdeniz bölgesine 4 milyon ton toz gelmekte, ulaşan bu tozlar bölge havasındaki parçacık madde miktarını yüzde 35 oranında arttırmaktadır” şeklinde konuştu.
Normalde doğal bir döngü halinde çöl tozları içindeki demirin, bulut içerisinde güneş ışığının etkisiyle +3’ten +2’ye indirgenerek yağışlarla birlikte yeryüzüne indiğini söyleyen Uzm. Dr. Olcay, “Bitki, toprak ve su kaynakları için önemli işlevler görür. Fakat günümüzde iklim krizinin yol açtığı kuraklık ve çölleşme sonucunda olağan dışı bir şekilde kırmızı renkli tabakalı silikat ile şehirler adeta turuncuya boyanmakta, insanlar daha sık çöl tozlarına maruz kalmakta ve bu hava kirliliği ve çöl tozlarının çok değişken içeriği nedeniyle önemli sağlık sorunları yaşanmaktadır.
Sahra Çölü’ndeki fırtınadan kalkan tozlar ile her yıl bir kez karşılaşan Avrupa’nın bu yıl şimdiden 2 kez çöl fırtına tozu ile karşılaştığını söyleyen Uzm. Dr. Olcay, “2022 yılında da Sahra Çölü’ndeki son fırtına Avrupa’daki birçok kentte gökyüzünü ve yeryüzünü turuncuya boyamıştır. Öyle ki İsviçre’de Alp dağlarının karları turuncu renk almıştır” hatırlatmasını yaptı.
TÜRK Toraks Derneği Çevre Sorunları ve Akciğer Sağlığı Çalışma Grubu Sekreteri Uzm. Dr. Selin Çakmakcı Karakaya da çöl tozlarının ülkemizde etkili olmasının beklendiğini belirterek, “İçinde bulunduğumuz hafta boyunca çöl tozlarının ülkemize ulaşması beklenmektedir.” açıklamasında bulundu.
Bu tozlar ile en fazla karşılaşan illerden biri Gaziantep’te maruz kalınan çöl fırtınalarının, günlük sıcaklık ve havadaki parçacık madde, ayaktan tedavi, acil servis ve hastane yatışları ile ölümler üzerine etkisinin araştırıldığını söyleyen Uzm. Dr. Karakaya ise “Yapılan çalışmada, toz fırtınası olan günlerde astım ve KOAH ilişkili acil servis başvurularının ve astımla ilişkili ölümlerin arttığı ortaya konulmuştur. Ayrıca, toz fırtınası ile kalp yetmezliği nedeniyle yatarak tedavi gören hastaların sayısında bir artış gözlemlenmiş. Akut koroner sendrom kaynaklı ayaktan tedavi, hastaneye yatış ve ölüm oranlarında da artış görülmüştür.”
Kilometrelerce mesafe kat edebilen çöl tozlarının yapısında çok yoğun miktarda polen bulunduğuna dikkat çeken Uzm. Dr. Karakaya, “Bu durum özellikle bebekler, çocuklar, yaşlılar başta olmak üzere alerjik rinit, astım, KOAH, kalp hastalığı, diyabeti olanlar için daha da tehlikelidir. Yapılan çalışmalarda bu dönemde öksürük, nefes darlığı gibi şikayetlerde ve solunum hastalıkları nedenli acil servis başvurularında artış olduğu gösterilmiştir.”
Havada çöl tozu olduğunda yapılması gerekenleri de Uzm. Dr. Karakaya, “Kapalı ortamda kalmak, dışarı çıkılacaksa ağız ve burnu mümkünse parçacık tutucu maske (FFP2, FFP3) veya normal maske veya ıslak bezle kapatmak, açık havada egzersiz yapmamak, araba kullanırken havalandırmayı çalıştırmamak yararlıdır.”
Çöl tozu, Afrika bölgesindeki fırtınalar sayesinde her yıl oluşan bir toz bulutudur. Bahar aylarında görülen çöl tozlarının önümüzdeki günlerde Türkiye’nin bazı bölgelerinde etkili olması bekleniyor.
Kaynak: Sabah Gazetesi
Miralayhaber.com
