Anayasa Mahkemesi, Devlet Memurları Kanunu’nda kınama cezasının süresine ilişkin hükmü iptal etti. İdarenin yeni bir disiplin cezası belirlerken belirli bir süreyle bağlı kalmasını engelleyen durumun kabul edilemeyeceğine dikkat çeken AYM, bu düzenlemenin adil dengeyi koruyacak yeterli güvenceleri sağlamadığını ifade etti.
Bunun yanı sıra, Anayasa Mahkemesi, geçtiğimiz günlerde 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’ndaki memuriyetle bağdaşmayan hâl ve hareket hükmünü de iptal etmişti. Yüksek Mahkeme, bu kuralı, kamu hizmetlerinde kalma hakkını kısıtladığı ve keyfiliğe karşı yeterince koruma sağlamadığı gerekçesiyle Anayasa’ya aykırı bulmuştu.
AYM, aynı yasanın başka bir maddesiyle ilgili iptal kararını tekrar gündemine aldı.
Rize İdare Mahkemesi, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu kapsamında kınama cezasıyla ilgili 127. maddenin 2. fıkrasının Anayasa’ya aykırı olduğu iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’ne başvurmuştu.
Kanun kapsamında zaman aşımıyla ilgili olarak, “Memurluktan çıkarma cezasında altı ay içinde disiplin kovuşturması başlatılmadığı takdirde, disiplin cezası verme yetkisi zamanaşımına uğrar. Disiplin cezasını gerektiren fiil ve hallerin işlendiği tarihten itibaren iki yıl içinde disiplin cezası verilmediği takdirde ceza verme yetkisi zamanaşımına uğrar” ifadeleri yer alıyordu.
Başvuruyu inceleyen Anayasa Mahkemesi, idarenin yeni bir disiplin cezası belirlerken kesinlikle bir süreyle limitlemeye tabi tutulamayacağı görüşünü ortaya koydu. Bu doğrultuda idarenin, yeni cezayı makul bir zaman diliminde tesis etmesi gerektiği vurgulandı.
AYM, “Kanun’da belirtilen ceza zaman aşımı süresi, yargı kararından önce verilen ilk disiplin cezaları için geçerlidir. Yargı kararı uyarınca yeni bir disiplin cezasının tesis edileceği durumlarda ise idarenin hızlı bir şekilde harekete geçmesi ve makul bir süre içinde yargı kararını uygulaması zorunludur” şeklinde açıklama yaptı.
Kuralı Anayasa’ya aykırı bularak iptal eden Yüksek Mahkeme, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin yeni bir düzenleme yapması için kararın dokuz ay sonra yürürlüğe girmesine hükmetti.
AYM, memuriyetle bağdaşmayan hâl ve hareket hükmünün iptaliyle ilgili olarak yaptığı değerlendirmede, kamu hizmetlerinde kalma hakkını sınırlayan ve keyfiliğe yeterince karşı durmayan bir düzenlemenin hukuka aykırı olduğunu belirtti.
AYM’nin iptal kararında yer alan ifadelere göre, “Bir disiplin soruşturmasının başlatılması, toplanan bulgular ve yapılan değerlendirmeler sonucunda uygun bir disiplin cezasının verilmesi, bu cezalara karşı açılan davalar üzerine mahkemece bu cezaların iptal edilmesi ve idare tarafından bu kararlara uygun şekilde yeni disiplin cezası tesis edilmesi gerekmektedir. Ancak bu süreçlerin 657 sayılı Kanun’da ne kadar zamanda tamamlanacağı belirtilmemiştir.”
Bu bağlamda kural, kamu görevlilerinin disiplinsiz davranışlarının cezasız kalmaması amacını güderken aynı zamanda bireylerin süresiz ceza tehdidi ile karşılaşmalarını önleyecek adil bir denge sağlamadığı sonucuna varılmıştır.
Sonuç olarak, kamu otoritelerinin keyfi uygulamalarını engellemeyen, hukuki öngörülebilirlik ilkeleri ile uyumsuz olan bu kural, hukuk devleti ilkesini ihlal etmektedir.
