Giydiği kaskıyla traktörün üzerine çıkan CHP Yozgat, dikkat çeken bir eylem gerçekleştirdi. Bu etkinlik, ülkenin siyasi tarihinde önemli bir yer edinecek nitelikte…
Avrupa’nın farklı şehirlerinde traktörleriyle protesto eylemleri düzenleyenleri biliyoruz ama Türkiye’de bir partinin mitingine bu denli bir katılım uzun bir süre sonra gerçekleşti.
Traktör konusu, siyasetin daima gündeminde olmuştur. Çiftçiler ekranlara çıktığında sıkça bankalara olan borçları ve traktör kredilerinden bahsetmişlerdir.
AKP’ye göre Türkiye’nin traktörle tanışması yeni bir durum değil…
İktidarın iddialarına göre 2022 öncesi tarla sürmek için öküz kullanıyorduk. Siyasetin komik yanları işte böyle…
Ancak traktör sahibi olan çiftçi amcalar bu tartışmanın çoktan ötesinde.
Peki, Özel’in bindiği traktöre göz atalım. CHP liderinin seçtiği marka, boykot çağrısında bulunduğu holdinglerden birine ait olabilir mi?
Bunun için hemen araştırma yapalım, bir zoom yapalım…
Traktörün üzerinde “Türk Traktör Fiat” yazılı. Hem Türk hem de Fiat imzası var… Geçmişine biraz göz atmak gerekiyor.
Yıl 1954. O dönemin hükûmeti, Menderes’in liderliğindeki Demokrat Parti, traktör üretimine geçilmesi için tarihî bir karar aldı.
Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu, Türkiye Zirai Donatım Kurumu, Ziraat Bankası, Tariş ve Çukobirlik bir araya geldi. Fakat bu durumda yabancı bir traktör şirketi ile iş birliği yapmak şarttı.
O zamanlar ABD, Türkiye’ye oldukça cömertti. Marshall yardımları fasıllarından yararlanıyorduk.
Nihayet Minneapolis-Moline isimli ABD merkezli bir traktör üreticisi ile anlaşıldı. Bu ciro, o dönemin önde gelen traktör üreticilerindendi.
Protokol gereği, Türk Traktör ve Ziraat Makineleri A.Ş. adıyla, Ankara merkezli bir firma kurulacak ve Amerikalı şirket yerli ve yabancı personel sağlamaya devam edecekti.
İş sağlama açısından Türk personelin miktarının en geç beş yıl içinde %90’a çıkarılması kararlaştırıldı. Şirketin kuruluş süresi 25 yıl olarak belirlendi ve sermaye miktarı 20 milyon TL olarak kaydedildi.
Bir yıl içerisinde müjdeli haber geldi. 8 Mart 1955’te Türkiye’nin ilk traktörü Türk Traktör tesislerinde üretildi.
1954-1957 yılları arasında 1000’den fazla traktör üretildi.
Ancak 1958 yılına gelindiğinde, Demokrat Parti hükümeti zor bir borç ödeme sürecine girdi. Dışarıdan alınan kredilerin ödeme zamanı gelmişken kasada para kalmamıştı. Anaparayı ödemek bir yana, faizlerle dahi zorlanılıyordu.
Sonuç olarak, moratoryuma yani borç ertelemesine gidilmek zorunda kalındı. Bu durum, “Türkiye’yi liberalleştirerek kaldıracağız” diyenlerin hedeflerinin çuvallaması anlamına geliyordu.
Liberal politikaların etkisiyle ülke, yüksek enflasyon, bütçe açığı ve dış ticaret açığı gibi sorunlarla dolup taştı. İthalatın artışı, tarımsal üretim düşüşü, büyüme hızının yavaşlaması ve döviz sıkıntıları gün yüzüne çıktı. Üstüne bir de ABD’nin dış yardımlarını kısması eklendi.
Traktör üretimi azalsa da Türk Traktör, Ziraat Bankası’nın desteğiyle yeniden üretime geçti.
Yıl 1960. Artık “Bu ülkeye traktörü biz getirdik” diyen Demokrat Parti de tarihe karışmıştı. Ankara’da askeri bir darbe gerçekleşmişti. Tüm olumsuzluklara rağmen Türk Traktör’de imalat devam etti.
Tam 630 traktör imal edildi ve yılın sonu kârla kapatıldı. Kuruluşta belirlenen “çalışanların yüzde 90’ı Türk olacak” hedefi de bu dönemde
