Türkiye sol hareketinin önde gelen isimlerinden Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Aslan, 6 Mayıs 1972 tarihinde idam cezasına çarptırıldılar.
Bu üç ismin idamı, Türkiye’nin idam uygulamaları tarihinde özel bir yer edinmiştir.
27 Mayıs 1960’ta gerçekleşen askeri darbenin hemen ardından, eski Başbakan Adnan Menderes, Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan idam edilmiştir.
Bu olayların ardından, sağ kesimden “intikam” talep eden sesler yükselmeye başladı.
Türkiye’de sağ ve sol gruplar arasındaki çatışmaların arttığı 1970 yılında, Deniz Gezmiş, Sinan Cemgil ve Hüseyin İnan, Ankara’da Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu’nu (THKO) kurdular.
Ocak 1971’de THKO, Ankara’da bir banka soygunu düzenledi. Bunun sonucunda, Deniz Gezmiş ve Yusuf Aslan hakkında “vur emri” çıkarıldı ve aranmaya başlandılar.
12 Mart 1971 muhtırasından sadece dört gün sonra, Gezmiş ve Aslan Sivas’ın Gemerek ilçesinde yakalandı; İnan ise bir hafta sonra Kayseri’de ele geçirildi.
Üç isim, Ankara 1 No.’lu Sıkıyönetim Askeri Mahkemesi tarafından yargılandı.
Yargılama sürecinde, Türkiye Cumhuriyeti “teşkilatı esasiye kanununun tamamını veya bir kısmını” ortadan kaldırma suçundan idam cezasına çarptırıldılar. Bu ceza, Türk Ceza Kanunu’nun 146’ncı maddesi uyarınca verildi.
İdam kararı, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından da onaylandı.
Dönemin sağcı milletvekillerinden Mustafa Kubilay İmer, TBMM oturumunda “Bu üç komünist soysuzun idamları hakkındaki karara gelinceye kadar, daha önce çıkan ve sayısı hayli kabarık idam infazlarına ses çıkarmayan CHP ve onun genel başkanı, kamuoyu tarafından çok iyi bilinen sebeplerden adeta af havarisi kesilmiştir” ifadelerini kullandı.
TBMM’deki oylamada, “3-3” sesleri arasında Gezmiş, Aslan ve İnan’ın idamı onaylandı.
Adalet Partisi kökenli milletvekillerinden Nahit Menteşe, “Asker mutlaka idamlarını istiyordu. Deniz Gezmiş ve arkadaşları konusunda yanlış yaptık” yorumunu yaptı.
9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel ise ilerleyen yıllarda, “O günün şartları öyle icap ettiriyordu” şeklinde konuştu.
O dönem 25 yaşında olan Gezmiş ve Aslan ile 23 yaşındaki İnan, 6 Mayıs 1972 sabahında idam cezasına çarptırıldılar.
İdamlarının yıldönümünde Gezmiş, İnan ve Aslan çeşitli etkinliklerle anılmaktadır.
Türkiye’de sosyal medya üzerinden bu isimler için mesajlar paylaşılmakta, siyasi figürler ve sivil toplum örgütleri temsilcileri açıklamalarda bulunmaktadır.
