Bosna ve Gazze’deki savaşların tanıklarının yaşam öykülerinin paylaşıldığı “Saraybosna-Gazze: Savaş ve Hikaye” adlı etkinlik, Rami Kütüphanesi’nde gerçekleştirildi.
Programın moderatörlüğünü üstlenen araştırmacı ve yazar Numan Aytaç, her iki şehrin benzer bir trajedi yaşadığını vurgulayarak, “Bugün, hikayeleri derin ve hüzünlü olan iki şehrin yaşadığı trajediler üzerine konuşacağız. Gazze’de süregelen büyük bir savaş var ve burada asıl kaybedilen, insanların hikayeleridir. Savaş muhabirliği, edebi anlatımla kesişen önemli bir disiplindir. Tarih çoğu zaman sadece bir boyutu kaydeder; ancak hafıza, bu iki unsuru bir araya getirerek daha derin bir anlayış sunar.” dedi.
Mısırlı savaş muhabiri ve belgesel yapımcısı Esad Taha, “savaş” kavramıyla tanışmasının 11 yaşında, 1967’deki İsrail’in “Süveyş işgali” sırasında gerçekleştiğini ifade etti.
Taha, savaş döneminde yaşadığı zorlukları paylaşarak, “Sonrasında ülke içindeki göçler başladı ve biz de ailemizle birlikte Mısır’ın iç bölgelerine göç etmek zorunda kaldık. Bir gazeteci olarak savaşla ilk kez 1992’de Bosna’da karşılaştım ve bu deneyimimi tanık olarak kaydettim. O dönem süresince savaş hakkında hiçbir bilgiye sahip değildim. Ancak savaşın tüm sürecini gözlemledim ve hikaye anlatma sevdasını burada edindim.” şeklinde konuştu.
Esad Taha, hikaye anlatmanın önemine dikkat çekerek, “Bosna’da bu gerçeği anladım. Çalıştığım kurum, benden savaşı ‘dökümanter’ formatında ele alan raporlar hazırlamamı istedi. Fakat ben bunun yerine sokakta keşfedilmeyen hikayeleri paylaşmayı tercih ettim. Başlangıçta kurum bu yaklaşımımı sıcak karşılamadı. Ancak sonrasında hazırladığım iki dakikalık hikayelerin, raporlardan çok daha etkili olduğu anlaşıldı. Böylece hikayenin gücünü kavradılar.” ifadelerini kullandı.
Dünyanın farklı köşelerinde de bu duyarlılığın benzer şekilde varolduğuna dikkat çeken Taha, “Holokost’u bilmek, sürekli olarak anlatılan ve tekrar edilen hikayelerle mümkün hale gelmiştir. Bizim de yapmamız gereken olan biteni hikayeleştirerek aktarmaktır. Komünizm döneminde Sovyetler Birliği’nde insanlar, çocuklarına gizlice Kur’an öğrettiler. Komünizm çöktüğünde mescitlerin dolması, bu gizli öğretilen Kur’an sayesinde gerçekleşmiştir. Şu anda Filistin için elimizden bir şey gelmiyorsa bile, yapmamız gereken her şeyi hikayelere dökerek gelecek nesillere aktarmaktır.” dedi.
Yazar Halil İbrahim İzgi, Bosna’daki savaşın o dönemdeki insanların kimliğini şekillendirmede belirleyici bir rol oynadığını belirtti.
Gazze savaşının patlak vermesiyle “Ne yapabilirim?” sorusunu sorduğunu dile getiren İzgi, “Bosna’da Gazi Hüsrev Bey Camisi’nin avlusunda bir Filistin bayrağının dalgalandığını gördüm. O anda, Filistin ile Bosna arasında bir bağ olup olmadığına dair içimde bir merak doğdu. Ardından, Filistin’e göç eden Bosnalıların hikayesini keşfettim.” ifadelerini kullandı.
İzgi, bu konuda tarihi kaynakların yetersiz olduğunu belirterek, “Bu eksiklik nedeniyle kurgusal bir metin yazmaya karar verdim ve ‘Cüda’ romanım böylece ortaya çıktı. Zamanla daha fazla sayıda Filistin’e göç eden Bosnalıların hikayesini derinlemesine incelemeye başladım. Yaşanan olayların ilk defa olmadığını, tekrarlayan katliamların ve göçlerin varlığını gördüm. Farklı coğrafyalardaki hikayelerin benzerliklerini bizzat gözlemledim.” dedi.
Siyonizm
