ABD Başkanı Donald Trump, ülkeye ithal edilen ürünler için en az yüzde 10 oranında bir gümrük vergisi uygulama kararı aldı. “En kötü suçlular” olarak tanımladığı ülkeler için bu oranların daha da artırılacağını duyurdu.
Peki, bu gümrük vergileri nasıl belirlendi? BBC Verify, bu oranların arkasındaki hesaplamaları detaylı bir şekilde inceledi.
Hesaplamalar nasıl gerçekleştirildi?
Trump, yeni gümrük vergilerini Beyaz Saray’ın Gül Bahçesi’nde büyük bir kartonla tanıttı. İlk durumda bu vergilerin, mevcut tarifeler ve diğer ticaret engelleri (örneğin, yasal düzenlemeler) temel alınarak hesaplandığı düşünülmüştü.
Ancak sonrasında Beyaz Saray, daha karmaşık bir matematiksel formülün kullanıldığını açıkladı.
Formülü basitleştirdiğimizde, hesaplama şu şekilde ilerliyor:
Bu formül, tarifelerin fiyatlara ne derecede bağlı olduğunu ve fiyatların tarifeleri nasıl etkilediğini de göz önünde bulunduruyor. Ancak Beyaz Saray tarafından belirlenen sabit değerlerin birbiriyle çelişmesi, bunun hesaplamaya etkisini azaltıyor.
Ticaret açığı, bir ülkenin diğer ülkelerden ithal ettiği mal miktarının, bu ülkelere satış yaptığı mallardan daha fazla olduğu durumlarda ortaya çıkıyor.
Örneğin, ABD’nin Çin’den ithal ettiği malların toplam değeri 440 milyar dolar iken, Çin’e yaptığı ihracat yalnızca 145 milyar dolar. Bu, 295 milyar dolarlık bir ticaret açığı anlamına geliyor.
295’i 440’a böldüğümüzde yüzde 67 oranını elde ediyoruz. Bu rakamı ikiye bölüp yukarı yuvarladığımızda yüzde 34 olarak karşımıza çıkıyor. Dolayısıyla, Çin’e uygulanan tarife yüzde 34 olarak belirlenmiş durumda.
Aynı hesaplama Avrupa Birliği için yapıldığında ise yüzde 20’lik bir tarife ortaya çıkıyor.
Trump’ın tarifeleri ‘karşılıklı’ mı?
Pek çok uzman, bu tarifelerin karşılıklı (mütekabiliyet esasına dayanarak) bir yaklaşımla hesaplanmadığını dile getiriyor.
Karşılıklı bir hesaplama yapabilmek için, ülkelerin ABD’ye uyguladığı mevcut tarifeler ve diğer ticaret engellerinin dikkate alınması gerekiyordu. Ancak Beyaz Saray’ın resmi metodoloji belgesinde bu durumun göz önünde bulundurulmadığı belirtiliyor.
Bunun yerine, ABD’nin her bir ülkeyle olan mal ticareti açığını sıfıra indirmeye yönelik bir oran belirlenmiş durumda.
Trump, bazı ülkeler için bu formülün dışına çıkarak tarifeler uyguladı. Örneğin, ABD’nin İngiltere ile herhangi bir ticaret açığı bulunmamasına rağmen, İngiltere’ye de yüzde 10 oranında bir tarife uygulanıyor.
Yeni tarife rejimi, toplamda 100’den fazla ülkeyi kapsıyor.
‘Geniş çaplı etkileri olacak’
Trump, ABD’nin küresel ticarette kötü bir pozisyonda olduğunu savunuyor.
Ona göre, diğer ülkeler ABD pazarını ucuz ürünlerle doldurarak, Amerikan şirketlerine büyük zararlar veriyor ve iş kayıplarına yol açıyor.
Aynı zamanda, bu ülkeler ABD ürünlerini rekabetten dışlayan engeller koyarak durumu daha da zorlaştırıyor.
Bu nedenle, Trump ticaret açıklarını azaltarak ABD’de üretimi yeniden canlandırmayı ve işleri korumayı hedefliyor.
Ancak yeni tarife sisteminin beklenen sonuçları doğurup doğurmayacağı merak konusu.
BBC Verify, çok sayıda ekonomistle görüşmeler gerçekleştirdi. Çoğunluğun görüşü, tarifelerin ABD’nin belirli ülkelerle olan ticaret açığını azaltabileceği ancak dünya geneliyle olan ticaret açığını ortadan kaldırmayacağı yönünde.
King’s College London’dan Profesör Jonathan Portes, “Evet, bu ülkelerle olan ikili ticaret açıklarını
