Bilim insanları, güneş sistemimizin ötesindeki bir gezegenin atmosferini ilk kez üç boyutlu olarak haritaladıklarını duyurdu.
Şimdiye kadar keşfedilen gezegenler arasında benzersiz bir örnek olan bu gezegen, güçlü rüzgarların kimyasal elementleri atmosfer boyunca karmaşık ve girift desenlerle taşımasıyla dikkat çekiyor. Devasa bir jet akımı, gezegenin yarısına kadar ulaşarak atmosferi dalgalandırıyor.
Uzmanlar, bu yeni 3 boyutlu görüntünün, yabancı gezegenlerin atmosferleri ve hava olaylarını anlamamız konusunda önemli bir gelişim sağladığını belirtiyor. Ancak, bu durum mevcut hava durumu anlayışımızı da sorgulamamıza neden oluyor çünkü gezegenin davranışları son derece alışılmadık.
Şili’deki Avrupa Güney Gözlemevi’nde (ESO) araştırma yapan ve çalışmanın baş yazarı olan Julia Victoria Seidel, “Bu gezegenin atmosferi, sadece Dünya’da değil, diğer gezegenlerde de hava durumunun işleyişine dair anlayışımıza meydan okuyor. Gerçekten de bilimkurgudan fırlamış bir şey gibi görünüyor” şeklinde konuştu.
WASP-121b ya da Tylos olarak adlandırılan gezegen, yaklaşık 900 ışık yılı uzaklıkta yer alıyor ve ultra sıcak bir Jüpiter olarak sınıflandırılıyor. Yıldızına o kadar yakın ki, bir yılı yalnızca Dünya’daki 30 saate denk geliyor.
Avrupa Güney Gözlemevi’nin Çok Büyük Teleskobu kullanılarak gezegenin atmosferi incelendiğinde, araştırmacılar buldukları verilerle şaşkına döndü.
Dr. Seidel, “Elde ettiğimiz bulgular oldukça dikkat çekiciydi: Bir jet akımı, gezegenin ekvatoru çevresinde maddeyi döndürürken, atmosferin alt seviyelerindeki ayrı bir akış gazı sıcak taraftan daha soğuk tarafa taşınıyor. Bu tür bir iklim, daha önce hiçbir gezegende gözlemlenmemişti” diye ifade etti.
Verilerde başka sürprizler de ortaya çıkmış durumda. Bilim insanları, jet akımında titanyum bulunduğunu tespit etti. Önceki gözlemler, titanyumun var olmadığını gösteriyordu; ancak titanyumun atmosferin derinliklerinde gizlenmiş olabileceği düşünülüyor.
İsveç Lund Üniversitesi’nde ve ESO’da doktora öğrencisi olan ve ilgili bir çalışmaya liderlik eden Bibiana Prinoth, “Bu kadar uzak bir gezegenin kimyasal yapısı ve hava durumu gibi detaylarını inceleyebilmek gerçekten olağanüstü bir gelişme” dedi.
Çalışmanın detayları, Nature dergisinde yayımlanan “Vertical structure of an exoplanet’s atmospheric jet stream” (Bir dış gezegenin atmosferik jet akımının dikey yapısı) başlıklı makalede yer alıyor. Ayrıca titanyuma dair bilgileri içeren “Titanium chemistry of WASP-121 b with ESPRESSO in 4-UT mode” (4-UT modunda ESPRESSO ile WASP-121 b’nin titanyum kimyası) başlıklı ek çalışma Astronomy & Astrophysics dergisinde yayımlandı.
Miralayhaber.com
